راهی به سوی آفتاب

“و آنها (صاحبان اندیشه)، پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار میدارند و از پروردگارشان می‏ترسند و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند."(1)

هنگامی که انسان، مخاطب گفته‌ای منطقی و زیبا از فردی قرار می‌گیرد، علاقه مند است که در عمل نیز تناسبی بین رفتار و سخنان او وجود داشته باشد. این تناسب، خود باعث افزایش اعتبار آن فرد در نزد انسان خواهد بود. اما متاسفانه در اکثر اوقات، سخنان زیبا بسیار اما عمل‌ها ناچیز است. مشابه این موضوع در مورد تربیت دیگران هم وجود دارد؛ یعنی در شرایطی یک شخص می‌تواند در مقام تعلیم و تربیت دیگران قرار گیرد که ابتدا خود را در عمل، به آن تعالیم ملزم ساخته باشد.مرور رفتار ائمه (علیهم السلام)، نکات قابل توجهی را در این خصوص نمایان می‌سازد که به عنوان نمونه، می‌توان به ماجرای امام صادق(علیه السلام) و پسر عموی آن حضرت اشاره نمود.

امام صادق (علیه السلام) به وسیله ابو جعفر خثعمى - یکى از راویان مورد اعتماد خویش-، کیسه پولى را براى یکى از پسر عموهایش که از بنى هاشم بود، فرستاد و به ‏ابوجعفر فرمود: “این راز را نزد خود نگهدار.”

هنگامی که ابو جعفر نزد پسر عموی امام (علیه السلام) رسید و پول را به وى داد، او گفت:"خدا کسى را که این پول رافرستاده جزاى نیکو دهد! هر ساله وى چنین مبلغى براى ما می ‏فرستد و ما تا سال آینده، زندگى خود را با آن می ‏گذرانیم. امّا جعفر بن محمد (امام صادق (علیه السلام))، با وجود فراوانى مالش حتّى یک درهم نیز به من نمى‏رساند."(2)…

روایت دیگری، مشابه این رفتار را هنگام وفات آن حضرت بیان می‌کند:

هنگامی که وفات آن ‏حضرت نزدیک می‌شد، امام (علیه السلام) فرمود تا هفتاد دینار به‏ حسن بن على افطس (از خویشاوندان آن حضرت) بدهند. فردی از ایشان پرسید:

“آیا به مردى که با تیغ به شما حمله کرد تا شما را به قتل برساند، مال‏ مى‏بخشى؟!”

امام (علیه السلام) در پاسخ، به او فرمود:

“واى بر شما مگر نخوانده‏ اید:

«و آنها (صاحبان اندیشه)، پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار میدارند و از پروردگارشان می‏ترسند و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند.»(3)

همانا خداوند بهشت را آفرید و خوشبویش ساخت تا [بوی خوش آن] از هزار سال راه به مشام رسد، امّا این رایحه را افراد دچار عقوق والدین(4) و کسانى که با خویشان خود قطع رابطه نموده ‏اند، استشمام نخواهند کرد."(5)

نمونه‌های بیان شده، نشان از آن دارد که امام صادق(علیه السلام) در شرایطی اهمیت پیوند‌های خویشاوندی را به دیگران گوشزد می‌فرمایند که خویشاوندان آن حضرت در اوج بی لطفی نسبت به ایشان بودند؛ اما ایشان همچنان فرمان پروردگار خود را در مورد آنها اجرا می‌نمود. این رفتار امام (علیه السلام) در کنار بیان ایشان در مورد آفرینش بهشت و بهره مندی افراد از آن، مشخص می‌نماید که حفظ ارتباط انسان با خویشان و بستگان، تا چه اندازه از جانب خداوند مورد تاکید بوده و بی توجهی به آن، چقدر می‌تواند ما را از رحمت گسترده خداوند دور نماید.

(برگرفته از کتاب “هدایتگران راه نور - زندگانی امام جعفرصادق (علیه السلام)"، تالیف: “آیت الله سید محمد تقی مدرسی"(همراه با اضافات))

پاورقی ها:

1- سوره رعد، آیه 21

2- الامام الصادق، تألیف :علّامه مظّفر، صفحه ‏255-251

3- سوره رعد، آیه 21

4- علامه مجلسی در توضیح عقوق والدین چنین می‌فرماید: “ترک ادب در برابر آنها و آزردن آنها از طریق کردار و گفتار و مخالفت نمودن با آنها در هر موردی که از نظر عقل و شرع مجاز شناخته می‌شود.”

5- الامام الصادق، تألیف :علّامه مظّفر، صفحه ‏255-251